Dlaczego płyty OSB znajdują zastosowanie w budownictwie?

Drewnopochodne płyty OSB, ze względu na wytrzymałość, sprężystość i łatwość w obróbce wykorzystywane są do budowy domów w technologii szkieletowej, m.in. jako poszycia dachów, stropów, ścian i podłóg.

Płyty OSB (Oriented Strand Boards) to płyty drewnopochodne o ukierunkowanych wiórach drzewnych, prasowane ciśnieniowo w wysokiej temperaturze z dodatkiem żywic syntetycznych. Jednym z jej rodzajów jest płyta OSB/3, gdzie wióry płaskie o grubości 0,5–0,7 mm i długości do 140 mm są układane trójwarstwowo. Prasowanie wiórów odbywa się w warunkach wysokiego ciśnienia i temperatury, przy zastosowaniu jako spoiwa bezformaldehydowych żywic syntetycznych. Dzięki natryskiwaniu wiórów specjalnym systemem klejowym i emulsją parafinową, płyta OSB/3 uzyskuje dużą odporność na wpływ warunków atmosferycznych. Wyróżnia się stabilnością kształtu, łatwą obrabialnością i przetwarzalnością. Jest odporna na wpływy warunków atmosferycznych, uderzenia i dobrze tłumi dźwięki. Mikrostruktura zazębionych ze sobą wiórów zapobiega wyłamywaniu się krawędzi również przy łączeniu na wkręty czy gwoździe. Charakteryzuje się dobrą izolacyjnością akustyczną i termiczną. Najczęściej stosowana jest na poszycia stropów dachów i ścian w konstrukcjach drewnianych. Płyta OSB/3 jest chętnie używana przez firmy budowlane i indywidualnego odbiorcę, ale ze względu na duży ciężar standardowej płyty o wymiarach 2500 mm x 1250 mm, odbiorca ma problem z samodzielnym przenoszeniem, transportem i montażem po jej zakupie. Biorąc pod uwagę potrzeby klientów produkowane są płyty OSB/3 pióro-wpust o ergonomicznych mniejszych wymiarach: 2500 mm x 675 (625 lub 525) mm.

ZABEZPIECZENIE PRZED WILGOCIĄ

Płyty OSB/3 muszą być bezwzględnie zabezpieczone przed bezpośrednim wpływem działania wody, zarówno podczas magazynowania, jak i prac budowlanych. Jeśli niemożliwe jest składowanie w miejscu zadaszonym, należy zapewnić płytom równe podłoże, np. w formie platformy i zabezpieczyć paletę folią, plandeką lub innym wodoszczelnym materiałem oraz umożliwić płytom dostęp powietrza. Zanim zostaną użyte na budowie, zaleca się co najmniej 24-godzinny okres aklimatyzacji w nowych warunkach.
Natychmiast po zamontowaniu płyt na zewnątrz budynku, na ścianach i dachach, należy zastosować odpowiednią izolację, która zabezpieczy ściany przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych. W płycie poddanej działaniu wilgoci przez dłuższy czas, mogą nieznacznie napęcznieć brzegi. Być może konieczne będzie jej przeszlifowanie, w celu uzyskania równej płaszczyzny przed położeniem elementów wykończeniowych takich jak np. dachówka bitumiczna na dachu.
Do zabezpieczenia płyt OSB służą impregnaty tylko na bazie oleju mineralnego. Impregnaty są rzadkie, łatwo wchłaniają się, zabezpieczając płytę przed wilgocią i korozją biologiczną. Impregnat nanosimy pędzlem, minimum 2–3 warstwy. Nie zalecane są impregnaty na bazie soli, ponieważ sól zatrzymuje wilgoć i powoduje korozję elementów metalowych.

PROSTA LUB FREZOWANA 

W zależności od sposobu wykończenia krawędzi rozróżniamy dwa rodzaje płyt: – płyta z krawędziami prostymi, – płyta z krawędziami czterostronnie frezowanymi na pióro i wpust. Każda płyta OSB posiada nadruk identyfikacyjny. Podczas montażu, płyta o krawędzi prostej powinna być ułożona tak, aby można było w przyszłości zidentyfikować płytę. Ze względów konstrukcyjnych nie ma to znaczenia czy płyta będzie ułożona nadrukiem do góry czy do dołu. Płyta o krawędzi frezowanej na pióro i wpust ma swoją stronę lewą i prawą. Strona prawa jest po tej stronie płyty, po której po złożeniu otrzymujemy gładką i równą powierzchnię. Na lewej stronie, w miejscu łączenia płyt, widoczna będzie niewielka szczelina dylatacyjna oraz nadruk identyfikacyjny na powierzchni płyty. 
Jeżeli płyta OSB/3 jest układana w paśmie dłuższym niż 12 m, to należy dodatkowo pozostawić szczelinę dylatacyjną o szerokości minimum 25 mm.

MONTAŻ NA PODŁODZE

Płyty o krawędziach prostych należy łączyć na legarach z zachowaniem bezwzględnego minimum 3 mm dylatacji wokół płyty. Konstrukcja połączenia na pióro i wpust automatycznie daje szczelinę dylatacyjną. Przy montażu płyt pomiędzy ścianami lub w przypadku podłóg pływających zalecane jest zachowanie dylatacji 12 mm pomiędzy płytą a ścianą. Płyty należy układać osią główną prostopadle do legarów, a łączenie krótszych krawędzi płyty zawsze odbywa  się na legarach. Niepodparte na legarach dłuższe krawędzie płyty, muszą mieć wyprofilowane krawędzie na pióro i wpust, odpowiednią podporę lub łącznik. Przy niezadaszonym stropie, podczas opadów atmosferycznych, należy wykonać otwory drenażowe w celu odprowadzenia wody.
W przypadku drewnianych stropów parteru, sąsiadujących z gruntem, należy zastosować wiatroizolację po spodniej stronie konstrukcji stropu oraz dodatkowo paroizolację bezpośrednio na ziemi. Do mocowania płyt OSB na podłodze należy stosować wkręty do drewna, gwoździe spiralne lub pierścieniowe co najmniej 2,5 razy dłuższe niż grubość mocowanej płyty. Odległość gwoździa od brzegu płyty nie może być mniejsza niż 1 cm. W celu zwiększenia sztywności podłogi można przykleić płytę do legarów klejem montażowym na bazie rozpuszczalników chemicznych, natomiast sklejenie połączeń płyt pióro-wpust (np. klejem typu D4 PU) zalecane jest w przypadku podłóg pływających z zachowaniem dylatacji minimum 1 cm pomiędzy podłogą a ścianą.

MONTAŻ NA ŚCIANIE

Płyty OSB na ścianach mogą być montowane osią główną poziomo lub pionowo. Pomiędzy płytami oraz dookoła otworów drzwi i okien bezwzględnie musi być pozostawiona szczelina dylatacyjna minimum 3 mm. Zalecana grubość płyty na poszycie ścian domu szkieletowego wynosi 12 mm dla rozstawu słupków co 400 i 600 mm. Do mocowania płyt ściennych należy stosować wkręty do drewna, gwoździe spiralne lub pierścieniowe co najmniej 2,5 razy dłuższe niż grubość mocowanej płyty. Gwoździe wbijamy co 30 cm na podporach pośrednich i co 15 cm na łączeniach płyt. Przy zewnętrznych krawędziach ściany przybijamy gwoździe co 10 cm. Odległość gwoździa od brzegu płyty nie może być mniejsza niż 1 cm. W celu dodatkowego ocieplenia ścian zaleca się użycie systemu elewacyjnego złożonego z wełny mineralnej i cienkowarstwowego tynku mineralnego.

MONTAŻ NA DACHU

Przed montażem poszycia należy sprawdzić, czy krokwie lub kratownice są w jednej osi, proste i równe. Skrzywione czy nierówne krokwie wpłyną na ostateczny wygląd dachu. Płyty, które zmoczył deszcz, przed położeniem dachówki, blachy, papy termozgrzewalnej lub gontów, należy wysuszyć i zabezpieczyć przed korozją biologiczną. Nieogrzewana przestrzeń podpodłogowa lub poddasza musi być dobrze wentylowana. Otwory wentylacyjne powinny stanowić co najmniej 1/150 powierzchni rzutu poziomego wentylowanej przestrzeni. Z uwagi na swoją budowę, płyta na dachu musi być montowana dłuższym bokiem prostopadle do krokwi lub kratownic. Łączenie krótszych krawędzi płyty zawsze odbywa się na podporach dachowych. Dłuższe brzegi płyty muszą być podparte lub połączone profilem H, gdzie jest to konieczne. Pomiędzy brzegami płyty o prostych krawędziach należy zachować szczelinę dylatacyjną minimum 3 mm, by pozwolić płycie pracować. Płytę należy ułożyć na co najmniej dwóch podporach, a jej łączenia muszą leżeć na podporze. W momencie przybijania płyty, osoby wykonujące tę pracę powinny stać na krokwi lub kratownicy, zachowując niezbędne przepisy BHP.
Jeżeli w konstrukcji dachu występują otwory kominowe, poszycie dachu powinno być odsunięte od komina na odległość zgodną z obowiązującym Prawem Budowlanym. Do mocowania płyt OSB na dachu należy stosować wkręty do drewna lub gwoździe spiralne lub pierścieniowe co najmniej 2,5 razy dłuższe niż grubość mocowanej płyty.

Gwoździe wbijamy co 30 cm na krokwiach lub kratownicach i co 15 cm na łączeniach płyt. Odległość gwoździa od brzegu płyty nie powinna być mniejsza niż 1 cm. Podczas montażu na dachu pap termozgrzewalnych, pierwszą warstwę systemu – papę podkładową mocujemy mechanicznie za pomocą zszywek dekarskich lub gwoździ papowych, następnie do tego podkładu zgrzewamy za pomocą palnika papę wierzchniego krycia.

WKRĘTY ZGODNE Z NORMĄ

Wkręty do materiałów drewnopochodnych projektowane specjalnie dla połączeń elementów drewnianych wykazują elastyczność dla przejęcia odkształceń, mają zwiększoną średnicę rdzenia, jak też odporność korozyjną. Dla wkrętów do drewna i płyt drewnopochodnych jest to norma PN-EN 14592:2008+A1:2012. Ze względów wytrzymałościowych i mniejszej odporności na korozję, wkręty fosfatowane (czarne) nie mogą być stosowane do konstrukcji drewnianych i montażu płyt drewnopochodnych. Są one przebadane i dopuszczone do stosowania zgodnie z normą PN-EN 14566 „Łączniki mechaniczne do konstrukcji z płyt gipsowo-kartonowych”.
Takie wkręty współpracują z dość miękkim materiałem jakim jest płyta g-k, która ma bardzo duże możliwości odkształcenia się. Wkręty te są bardzo twarde i przy stosowaniu ich w konstrukcjach drewnianych istnieje ryzyko pękania wkrętów, a przy dokręcaniu do powierzchni płyty OSB odpadania łbów. Płyty OSB powinny być stosowane zgodnie z projektem budowlanym, uwzględniającym postanowienia oraz wymagania odpowiednich norm i przepisów. W przypadku ewentualnych innych zastosowań należy skonsultować się bezpośrednio z producentem płyty.