Lilak pospolity, czyli popularny bez to jeden z najpiękniejszych krzewów uprawianych w ogrodach. Zakwita w maju, wytwarzając obfite, wiechowate kwiatostany o urzekającym zapachu. To właśnie w bzie nastolatki szukają "pięciopłatkowego szczęścia". Roślina zwabi też do ogrodu motyle.
Lilak pospolity (łac. Syringa vulgaris) został sprowadzony do Polski z Turcji – stąd jego potoczna nazwa bez turecki. Rośnie jako wysoki krzew lub małe drzewo liściaste (dorastające do 7 m wysokości), rozrasta się przez rozłogi i często tworzy zarośla. Bez kwitnie od końca kwietnia do połowy czerwca, jednak najintensywniej w maju. W zależności od odmiany ma kwiaty białe, kremowe, różowe, purpurowe i fioletowe oraz dwukolorowe; pojedyncze, podwójne i potrójne. Obecnie znanych jest około 1000 odmian lilaka.
Uprawa bzów
Lilaki pospolite nie stwarzają żadnych problemów, wystarczy je posadzić i nie przeszkadzać rosnąć. Rosną zarówno w słońcu, jak i półcieniu (a także cieniu), są odporne na suszę. Jednak pamiętajmy, że od natężenia światła zależy ilość kwiatów – im więcej światła, tym obfitsze kwitnienie. Młode rośliny podlewany umiarkowanie, a starsze jedynie w czasie suszy. Bzy są odporne na zanieczyszczenia powietrza, nie atakują ich gryzonie i nie wymagają specjalnej gleby – wystarczy, że nie będzie zbyt uboga. Większość odmian jest mrozoodporna, jednak ze względu na nieprzewidywalne polskie zimy, przez pierwszych kilka lat młode drzewka warto osłaniać przed niskimi temperaturami. Aby rośliny nie rozrastały się zbyt mocno i nie zdziczały, należy regularnie usuwać liczne odrosty wyrastające z korzeni. Jeżeli nie potrzebujemy nasion, to powinniśmy usuwać także przekwitnięte kwiatostany, gdyż osłabiają roślinę, a ponadto nie wyglądają zbyt ładnie. Co kilka lat krzewy lilaka warto wykonać cięcie odmładzające – usuwamy pędy słabe, zdeformowane, wrastające do wnętrza korony i nadmiernie zagęszczone. Nie można przy tym przesadzać – silne cięcie bzu może spowodować brak kwitnienia lub słabe zawiązywanie kwiatów.
Lilak pospolity – zastosowanie
Bez wygląda ładnie jako soliter, jak i w grupie. Może być wykorzystany do tworzenia nieformowanych żywopłotów (wówczas nie usuwamy odrostów korzeniowych i pozwalamy roślinie swobodnie się rozrastać), możliwe jest również prowadzenie go w formie żywopłotów formowanych. Lilaki możemy posadzić przy drogach, w narożnikach działek, w pobliżu domu, miejsca wypoczynku czy wiacie śmietnikowej. Ulokowane blisko okien będą urzekać w ciepłe dni swym zapachem. Dodatkowo kwiatostany lilaka pospolitego mogą być wykorzystywane jako kwiaty cięte, do kompozycji florystycznych i bukietów (aby przedłużyć ich trwałość należy dolną część wyciętych pędów pozbawić kory i głęboko wstawić do wody).
Lilak pospolity jest również surowcem leczniczym. Świeże, zielone i zmielone liście goją ropiejące rany, a całe, umyte i przyłożone do czoła oraz skroni likwidują ból głowy. Natomiast suszone (liście należy zbierać przed rozwinięciem kwiatów i suszyć w przewiewnym, ocienionym miejscu) w połączeniu z kwiatami lipy są świetnym środkiem napotnym i pomagają uporać się z przeziębieniem. Kompres z naparu z liści pomaga leczyć trudno gojące się rany. Ze świeżych liści można też przygotowywać maści, które stosuje się w bólach neurologicznych i stawowych. Natomiast odwar (czyli gotowane przez 20 minut na małym ogniu kwiaty w proporcji: łyżka kwiatów zalana szklanką wody, a potem ta porcja uzupełniona do pełnej szklanki przegotowaną wodą) lekko osłodzony miodem stosuje się przy przeziębieniach. Kwiaty wykorzystywane są do przygotowania maści oraz nalewek służących do nacierania przy zapaleniu korzonków nerwowych, bólach reumatycznych oraz ostrogach piętowych. Natomiast napar z kwiatów lilaka zalecany jest w przypadku nadciśnienia, kaszlu czy ostrych biegunek.
zdjęcia: pixabay.com
